37
1 سوگند به (فرشتگان) صف‌کشیده (و منظّم)
2 و به نهی‌کنندگان و (بازدارندگان)
3 و تلاوت‌کنندگان پیاپی آیات الهی...
4 که معبود شما یگانه است؛
5 پروردگار آسمانها و زمین و آنچه میان آنهاست، و پروردگار مشرقها!
6 ما آسمان نزدیک [= پایین] را با ستارگان آراستیم،
7 تا آن را از هر شیطان خبیثی حفظ کنیم!
8 آنها نمی‌توانند به (سخنان) فرشتگان عالم بالا گوش فرادهند، (و هرگاه چنین کنند) از هر سو هدف قرارمی‌گیرند!
9 آنها به شدّت به عقب رانده می‌شوند؛ و برای آنان مجازاتی دائم است!
10 مگر آنها که در لحظه‌ای کوتاه برای استراق سمع به آسمان نزدیک شوند، که «شهاب ثاقب» آنها را تعقیب می‌کند!
11 از آنان بپرس: «آیا آفرینش (و معاد) آنان سخت‌تر است یا آفرینش فرشتگان (و آسمانها و زمین)؟! ما آنان را از گل چسبنده‌ای آفریدیم!
12 تو از انکارشان تعجّب می‌کنی، ولی آنها مسخره می‌کنند!
13 و هنگامی که به آنان تذکّر داده شود، هرگز متذکّر نمی‌شوند!
14 و هنگامی که معجزه‌ای را ببینند، دیگران را نیز به استهزا دعوت می‌کنند!
15 و می‌گویند: «این فقط سحری آشکار است!
16 آیا هنگامی که ما مُردیم و به خاک و استخوان مبدّل شدیم، بار دیگر برانگیخته خواهیم شد؟!
17 یا پدران نخستین ما (بازمی‌گردند)؟!»
18 بگو: «آری، همه شما زنده می‌شوید در حالی که خوار و کوچک خواهید بود!
19 تنها یک صیحه عظیم واقع می‌شود، ناگهان همه (از قبرها برمی‌خیزند و) نگاه می‌کنند!
20 و می‌گویند: «ای وای بر ما، این روز جزاست!»
21 (آری) این همان روز جدایی (حقّ از باطل) است که شما آن را تکذیب می‌کردید!
22 (در این هنگام به فرشتگان دستور داده می‌شود:) ظالمان و همردیفانشان و آنچه را می‌پرستیدند...
23 (آری آنچه را) جز خدا می‌پرستیدند جمع کنید و بسوی راه دوزخ هدایتشان کنید!
24 آنها را نگهدارید که باید بازپرسی شوند!
25 شما را چه شده که از هم یاری نمی‌طلبید؟!
26 ولی آنان در آن روز تسلیم قدرت خداوندند!
27 (و در این حال) رو به یکدیگر کرده و از هم می‌پرسند...
28 گروهی (می‌گویند: «شما رهبران گمراهی بودید که به ظاهر) از طریق خیرخواهی و نیکی وارد شدید امّا جز فریب چیزی در کارتان نبود)!»
29 (آنها در جواب) می‌گویند: «شما خودتان اهل ایمان نبودید (تقصیر ما چیست)؟!
30 ما هیچ گونه سلطه‌ای بر شما نداشتیم، بلکه شما خود قومی طغیانگر بودید!
31 اکنون فرمان پروردگارمان بر همه ما مسلّم شده، و همگی از عذاب او می‌چشیم!
32 ما شما را گمراه کردیم، همان گونه که خود گمراه بودیم!
33 (آری) همه آنها [= پیشوایان و پیروان گمراه] در آن روز در عذاب الهی مشترکند!
34 ما این گونه با مجرمان رفتار می‌کنیم!
35 چرا که وقتی به آنها گفته می‌شد: «معبودی جز خدا وجود ندارد»، تکبّر و سرکشی می‌کردند...
36 و پیوسته می‌گفتند: «آیا ما معبودان خود را بخاطر شاعری دیوانه رها کنیم؟!»
37 چنین نیست، او حقّ را آورده و پیامبران پیشین را تصدیق کرده است!
38 اما شما (مستکبران کوردل) بطور مسلّم عذاب دردناک (الهی) را خواهید چشید!
39 و جز به آنچه انجام می‌دادید کیفر داده نمی‌شوید،
40 جز بندگان مخلص خدا (که از این کیفرها برکنارند)!
41 برای آنان [= بندگان مخلص] روزی معیّن و ویژه‌ای است،
42 میوه‌ها(ی گوناگون پر ارزش)، و آنها گرامی داشته می‌شوند...
43 در باغهای پر نعمت بهشت؛
44 در حالی که بر تختها رو به روی یکدیگر تکیه زده‌اند،
45 و گرداگردشان قدحهای لبریز از شراب طهور را می‌گردانند؛
46 شرابی سفید و درخشنده، و لذّتبخش برای نوشندگان؛
47 شرابی که نه در آن مایه تباهی عقل است و نه از آن مست می‌شوند!
48 و نزد آنها همسرانی زیبا چشم است که جز به شوهران خود عشق نمی‌ورزند.
49 گویی از (لطافت و سفیدی) همچون تخم‌مرغهایی هستند که (در زیر بال و پر مرغ) پنهان مانده (و دست انسانی هرگز آن را لمس نکرده است)!
50 (در حالی که آنها غرق گفتگو هستند) بعضی رو به بعضی دیگر کرده می‌پرسند...
51 کسی از آنها می‌گوید: «من همنشینی داشتم...
52 که پیوسته می‌گفت: آیا (به راستی) تو این سخن را باور کرده‌ای...
53 که وقتی ما مُردیم و به خاک و استخوان مبدّل شدیم، (بار دیگر) زنده می‌شویم و جزا داده خواهیم شد؟!»
54 (سپس) می‌گوید: «آیا شما می‌توانید از او خبری بگیرید؟»
55 اینجاست که نگاهی می‌کند، ناگهان او را در میان دوزخ می‌بیند.
56 می‌گوید: «به خدا سوگند نزدیک بود مرا (نیز) به هلاکت بکشانی!
57 و اگر نعمت پروردگارم نبود، من نیز از احضارشدگان (در دوزخ) بودم!
58 (سپس به یاران خود می‌گوید: ای دوستان!) آیا ما هرگز نمی‌میریم (و در بهشت جاودانه خواهیم بود)،
59 و جز همان مرگ اول، مرگی به سراغ ما نخواهد آمد، و ما هرگز عذاب نخواهیم شد.
60 راستی این همان پیروزی بزرگ است!
61 آری، برای مثل این، باید عمل‌کنندگان عمل کنند!
62 آیا این (نعمتهای جاویدان بهشتی) بهتر است یا درخت (نفرت‌انگیز) زقّوم؟!
63 ما آن را مایه درد و رنج ظالمان قرار دادیم!
64 آن درختی است که از قعر جهنّم می‌روید!
65 شکوفه آن مانند سرهای شیاطین است!
66 آنها [= مجرمان] از آن می‌خورند و شکمها را از آن پر می‌کنند!
67 سپس روی آن آب داغ متعفّنی می‌نوشند!
68 سپس بازگشت آنها به سوی جهنّم است!
69 چرا که آنها پدران خود را گمراه یافتند،
70 با این حال به سرعت بدنبال آنان کشانده می‌شوند!
71 و قبل از آنها بیشتر پیشینیان (نیز) گمراه شدند!
72 ما در میان آنها انذارکنندگانی فرستادیم،
73 ولی بنگر عاقبت انذارشوندگان چگونه بود!
74 مگر بندگان مخلص خدا!
75 و نوح، ما را خواند (و ما دعای او را اجابت کردیم)؛ و چه خوب اجابت کننده‌ای هستیم!
76 و او و خاندانش را از اندوه بزرگ رهایی بخشیدیم،
77 و فرزندانش را همان بازماندگان (روی زمین) قرار دادیم،
78 و نام نیک او را در میان امّتهای بعد باقی نهادیم.
79 سلام بر نوح در میان جهانیان باد!
80 ما این گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم!
81 چرا که او از بندگان باایمان ما بود!
82 سپس دیگران [= دشمنان او] را غرق کردیم!
83 و از پیروان او ابراهیم بود؛
84 (به خاطر بیاور) هنگامی را که با قلب سلیم به پیشگاه پروردگارش آمد؛
85 هنگامی که به پدر و قومش گفت: «اینها چیست که می‌پرستید؟!
86 آیا غیر از خدا به سراغ این معبودان دروغین می‌روید؟!
87 شما درباره پروردگار عالمیان چه گمان می‌برید؟!
88 (سپس) نگاهی به ستارگان افکند...
89 و گفت: «من بیمارم (و با شما به مراسم جشن نمی‌آیم)!»
90 آنها از او روی برتافته و به او پشت کردند (و بسرعت دور شدند.)
91 (او وارد بتخانه شد) مخفیانه نگاهی به معبودانشان کرد و از روی تمسخر گفت: «چرا (از این غذاها) نمی‌خورید؟!
92 (اصلاً) چرا سخن نمی‌گویید؟!»
93 سپس بسوی آنها رفت و ضربه‌ای محکم با دست راست بر پیکر آنها فرود آورد (و جز بت بزرگ، همه را درهم شکست).
94 آنها با سرعت به او روی آوردند.
95 گفت: «آیا چیزی را می‌پرستید که با دست خود می‌تراشید؟!
96 با اینکه خداوند هم شما را آفریده و هم بتهایی که می‌سازید!»
97 (بت‌پرستان) گفتند: «بنای مرتفعی برای او بسازید و او را در جهنّمی از آتش بیفکنید!»
98 آنها طرحی برای نابودی ابراهیم ریخته بودند، ولی ما آنان را پست و مغلوب ساختیم!
99 (او از این مهلکه بسلامت بیرون آمد) و گفت: «من به سوی پروردگارم می‌روم، او مرا هدایت خواهد کرد!
100 پروردگارا! به من از صالحان [= فرزندان صالح] ببخش!»
101 ما او [= ابراهیم] را به نوجوانی بردبار و صبور بشارت دادیم!
102 هنگامی که با او به مقام سعی و کوشش رسید، گفت: «پسرم! من در خواب دیدم که تو را ذبح می‌کنم، نظر تو چیست؟» گفت «پدرم! هر چه دستور داری اجرا کن، به خواست خدا مرا از صابران خواهی یافت!»
103 هنگامی که هر دو تسلیم شدند و ابراهیم جبین او را بر خاک نهاد...
104 او را ندا دادیم که: «ای ابراهیم!
105 آن رؤیا را تحقق بخشیدی (و به مأموریت خود عمل کردی)!» ما این گونه، نیکوکاران را جزا می‌دهیم!
106 این مسلّماً همان امتحان آشکار است!
107 ما ذبح عظیمی را فدای او کردیم،
108 و نام نیک او را در امّتهای بعد باقی نهادیم!
109 سلام بر ابراهیم!
110 این گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم!
111 او از بندگان باایمان ما است!
112 ما او را به اسحاق -پیامبری از شایستگان- بشارت دادیم!
113 ما به او و اسحاق برکت دادیم؛ و از دودمان آن دو، افرادی بودند نیکوکار و افرادی آشکارا به خود ستم کردند!
114 ما به موسی و هارون نعمت بخشیدیم!
115 و آن دو و قومشان را از اندوه بزرگ نجات دادیم!
116 و آنها را یاری کردیم تا بر دشمنان خود پیروز شدند!
117 ما به آن دو، کتاب روشنگر دادیم،
118 و آن دو را به راه راست هدایت نمودیم!
119 و نام نیکشان را در اقوام بعد باقی گذاردیم!
120 سلام بر موسی و هارون!
121 ما این گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم!
122 آن دو از بندگان مؤمن ما بودند!
123 و الیاس از رسولان (ما) بود!
124 به خاطر بیاور هنگامی را که به قومش گفت: «آیا تقوا پیشه نمی‌کنید؟!
125 آیا بت «بعل» را می‌خوانید و بهترین آفریدگارها را رها می‌سازید؟!
126 خدایی که پروردگار شما و پروردگار نیاکان شماست!»
127 امّا آنها او را تکذیب کردند؛ ولی به یقین همگی (در دادگاه عدل الهی) احضار می‌شوند!
128 مگر بندگان مخلص خدا!
129 ما نام نیک او را در میان امّتهای بعد باقی گذاردیم!
130 سلام بر الیاسین!
131 ما این گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم!
132 او از بندگان مؤمن ما است!
133 و لوط از رسولان (ما) است!
134 و به خاطر بیاور زمانی را که او و خاندانش را همگی نجات دادیم،
135 مگر پیرزنی که از بازماندگان بود (و به سرنوشت آنان گرفتار شد)!
136 سپس بقیه را نابود کردیم!
137 و شما پیوسته صبحگاهان از کنار (ویرانه‌های شهرهای) آنها می‌گذرید...
138 و (همچنین) شبانگاه؛ آیا نمی‌اندیشید؟!
139 و یونس از رسولان (ما) است!
140 به خاطر بیاور زمانی را که به سوی کشتی پر (از جمعیّت و بار) فرار کرد.
141 و با آنها قرعه افکند، (و قرعه به نام او افتاد و) مغلوب شد!
142 (او را به دریا افکندند) و ماهی عظیمی او را بلعید، در حالی که مستحقّ سرزنش بود!
143 و اگر او از تسبیح‌کنندگان نبود...
144 تا روز قیامت در شکم ماهی می‌ماند!
145 (به هر حال ما او را رهایی بخشیدیم و) او را در یک سرزمین خشک خالی از گیاه افکندیم در حالی که بیمار بود!
146 و بوته کدوئی بر او رویاندیم (تا در سایه برگهای پهن و مرطوبش آرامش یابد)!
147 و او را به سوی جمعیّت یکصد هزار نفری -یا بیشتر- فرستادیم!
148 آنها ایمان آوردند، از این رو تا مدّت معلومی آنان را از مواهب زندگی بهره‌مند ساختیم!
149 از آنان بپرس: آیا پروردگارت دخترانی دارد و پسران از آن آنهاست؟!
150 آیا ما فرشتگان را مؤنث آفریدیم و آنها ناظر بودند؟!
151 دانید آنها با این تهمت بزرگشان می‌گویند:
152 «خداوند فرزند آورده!» ولی آنها به یقین دروغ می‌گویند!
153 آیا دختران را بر پسران ترجیح داده است؟!
154 شما را چه شده است؟! چگونه حکم می‌کنید؟! (هیچ می‌فهمید چه می‌گویید؟!)
155 آیا متذکّر نمی‌شوید؟!
156 یا شما دلیل روشنی در این باره دارید؟
157 کتابتان را بیاورید اگر راست می‌گویید!
158 آنها [= مشرکان] میان او [= خداوند] و جنّ، (خویشاوندی و) نسبتی قائل شدند؛ در حالی که جنّیان بخوبی می‌دانند که این بت‌پرستان در دادگاه الهی احضار می‌شوند!
159 منزّه است خداوند از آنچه توصیف می‌کنند،
160 مگر بندگان مخلص خدا!
161 شما و آنچه را پرستش می‌کنید،
162 هرگز نمی‌توانید کسی را (با آن) فریب دهید،
163 مگر آنها که در آتش دوزخ وارد می‌شوند!
164 و هیچ یک از ما نیست جز آنکه مقام معلومی دارد؛
165 و ما همگی (برای اطاعت فرمان خداوند) به صف ایستاده‌ایم؛
166 و ما همه تسبیح‌گوی او هستیم!
167 آنها پیوسته می‌گفتند:
168 «اگر یکی از کتابهای پیشینیان نزد ما بود،
169 به یقین، ما بندگان مخلص خدا بودیم!»
170 (امّا هنگامی که این کتاب بزرگ آسمانی بر آنها نازل شد،) به آن کافر شدند؛ ولی بزودی (نتیجه کار خود را) خواهند دانست!
171 وعده قطعی ما برای بندگان فرستاده ما از پیش مسلّم شده...
172 که آنان یاری شدگانند،
173 و لشکر ما پیروزند!
174 از آنها [= کافران] روی بگردان تا زمان معیّنی (که فرمان جهاد فرارسد)!
175 و وضع آنها را بنگر (چه بی‌محتواست) اما بزودی (نتیجه اعمال خود را) می‌بینند!
176 آیا آنها برای عذاب ما شتاب می‌کنند؟!
177 امّا هنگامی که عذاب ما در آستانه خانه‌هایشان فرود آید، انذارشدگان صبحگاه بدی خواهند داشت!
178 از آنان روی بگردان تا زمان معیّنی!
179 و وضع کارشان را ببین؛ آنها نیز به زودی (نتیجه اعمال خود را) می‌بینند!
180 منزّه است پروردگار تو، پروردگار عزّت (و قدرت) از آنچه آنان توصیف می‌کنند.
181 و سلام بر رسولان!
182 حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است!